Jakie kary grożą w przypadku pracy na czarno

W dzisiejszych czasach praca czarno wciąż się zdarza. Warto jednak wiedzieć, że kary w tym wypadku grożą zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Decydując się na pracę na czarno, należy więc wziąć pod uwagę całe ryzyko związane z konsekwencjami i karami finansowymi.

Czym jest praca na czarno? Jakie kary grożą w przypadku pracy na czarno? Gdzie zgłosić przypadek pracy na czarno? Jak ten rodzaj pracy udowodnić? I co jeszcze warto o tym wiedzieć? Na wszystkie te i inne pytania odpowiadamy poniżej. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem.

Czym jest praca na czarno?

Praca na czarno to bardzo potoczne określenie. Czym ona jest jest? Najprościej rzecz ujmując praca na czarno to po prostu nielegalne zatrudnienie, bez jakiejkolwiek umowy. Praca na czarno określona jest w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Praca na czarno jest karalna – to na pracodawcy jednak spoczywa w tym przypadku największa odpowiedzialność.

Źródło: Pexels

Praca na czarno, zgodnie z przepisami prawa, obejmuje:

• pracę bez umowy o pracę czy umowy cywilnoprawnej,
• brak obowiązkowego ubezpieczenia społecznego w kontekście pracownika,
• zatrudnienie się, podjęcie innej pracy zarobkowej czy założenie działalności gospodarczej przez osobę bezrobotną, bez informowania o tym urzędu pracy,
• praca cudzoziemca bez jakiegokolwiek odpowiedniego pozwolenia (w przypadku, gdy osoba ta nie została zwolniona z jego posiadania na bazie innych przepisów).

Jak wspomnieliśmy wcześniej praca na czarno wiąże się z ryzykiem konsekwencji. Jednak wiele osób z własnej woli decyduje się na pracę na czarno. Zazwyczaj są oni skuszeni przez pracodawcę większym wynagrodzeniem do ręki. Nie jest ono bowiem wówczas pomniejszone o o składki ZUS.

Dane Państwowej Inspekcji Pracy z 2020 roku mówią, że w tym roku około 8700 pracowników pracowało nielegalnie.

Dlaczego praca na czarno się nie opłaca?

Oczywistym jest fakt, że zatrudnienie na czarno na dłuższy okres czasu zupełnie się nie opłaca. Dlaczego?

• Praca na czarno to brak jakichkolwiek gwarancji. Pracodawca może zwolnić nas z dnia na dzień, bez żadnego wytłumaczenia, nie mamy przecież umowy.
• Ten typ zatrudnienia to też brak pewności, że otrzymamy przysługującą nam wypłatę. W takim wypadku nie będziemy mogli nawet udowodnić faktu, że w rzeczywistości nam się ono należy.
• Taki pracownik nie otrzyma zabezpieczenia socjalnego w formie zasiłku dla bezrobotnych po utracie pracy.
• Nie skorzysta on z urlopu macierzyńskiego, tacierzyńskiego, rodzicielskiego, ojcowskiego czy wychowawczego.
• Nie dostanie również prawa do bezpłatnego urlopu wypoczynkowego.
• Praca na czarno wiąże się z pominięciem całego okresu zatrudnienia przy późniejszym obliczaniu stażu pracy.
• Ten typ zatrudnienia to ogromne ryzyko kary finansowej, której kwota waha się w przedziale od 500 do 5000 złotych.
• Nielegalne zatrudnienie wiąże się z problemem uzyskania odszkodowania za wypadek podczas wykonywania obowiązków służbowych czy w drodze do pracy.

Co grozi za pracę na czarno?

Przykładowe kary za podjęcie nielegalnego zatrudnienia to chociażby:

• Za podjęcie zatrudnienia bez żadnej umowy pisemnej czy umowy cywilnoprawnej kara grzywny to kwota, która waha się między 1000 a nawet 30 000 złotych.
• Za nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne osoby, która zatrudniona jest na czarno grozi kara w wysokości do 5000 złotych. Ewentualnie ograniczenie albo pozbawienie wolności do dwóch lat.
• W przypadku, gdy pracodawca został uznany winnym przestępstwa skarbowego, to kara finansowa wynosi do 720 stawek dziennych albo ograniczenie czy pozbawienie wolności do lat trzech.

Warto również wiedzieć, że od pierwszego dnia 2022 roku Polski Ład wprowadził nowe przepisy. Zgodnie z nim za każdy miesiąc zatrudnienia pracownika na czarno, pracodawca otrzyma dodatkowy przychód. Wynosi on minimalne wynagrodzenie za pracę. Staje się to niezależnie od tego, czy pracodawca rzeczywiście płacił pensje pracownikowi oraz w jakiej wysokości.

Należy też wiedzieć, że prawo przewiduje również kary dla osób pracujących na czarno i pracowników, którzy otrzymują wynagrodzenie pod stołem. W takim przypadku pracownik taki nie będzie już płacił od tej kwoty podatku PIT. W praktyce oznacza to, że podatek od tego typu wynagrodzeń zapłaci pracodawca. Dlaczego? Ministerstwo Finansów w ten sposób pragnie ograniczyć działanie szarej strefy i zachęcić pracowników do zgłaszania osób, które pracują na czarno.

Źródło: Pexels

Gdzie zgłosić pracę na czarno i jak ją udowodnić?

Pracę na czarno możemy zgłosić samemu. Gdzie? W Państwowej Inspekcji Pracy. Można to zrobić telefonicznie, osobiście czy mejlowo. Zgodnie z ustawą inspektor pracy nie może ujawnić faktu, czy kontrola na skutek skargi została przeprowadzona, czy nie. Chyba że pracownik sam wyrazi na to zgodę.

Gdy postępowanie inspektora pracy jest dla ciebie podejrzane, bo ten na przykład podał pracodawcy twoje dane, możesz zgłosić na niego skargę. Skargę składa się do okręgowego inspektora pracy. Musi być on właściwy dla siedziby przedsiębiorstwa.

1 comment